خداشناسی و جهان شناسی شنکره و رامانوجه

از نظر شنکره برهمن (خدا) دارای دو مرتبه نیرگونه و سگونه است : نیرگونه ناظر به مرتبۀ عاریاز تعین و صفات برهمن است و سگونه (ایشوره) ناظر به مرتبۀ تعین و دارای صفات او است، کهدر این مرتبه جها ن به واسطۀ توهم یا مایا پدیدار می شود . از نظر او جهان گرچه واقعیت دارد، اماواقعیت آن امری توهّمی و غیر حقیقی(vivarta)است و حقیقتی غیر از برهمن وجود ندارد.در مقابل ، رامانوجه گرچه به ذات یگانۀ برهمن باور دارد و ارواح و جهان را جزیی از برهمن وجسم او می د اند، اما در عین حال به واقعیت حقیقی و متمایز آنها از برهمن معتقد است. بر همیناساس پدیدار شدن جهان از مایا که نیروی خلاقه و شکتی برهمن است، واقعیتی حقیقی(parināma)دارد.